Zakładamy, że śledztwo ws. katastrofy smoleńskiej uda się zakończyć w 2025 r.

Prokurator ocenił, że zawarte w całościowej opinii międzynarodowego zespołu "merytoryczne spojrzenie z zewnątrz dokonane przez zagranicznych biegłych, bez pokładów polityki, będzie bezcenne". "Mam nadzieję, że ktoś w końcu wyciągnie z tego wnioski i mam nadzieję, że gdy ta opinia ujrzy światło dzienne, to będziemy mówili o jej merytorycznej zawartości. Chciałbym, żeby wtedy nastąpiło uporządkowanie spojrzenia na sprawę katastrofy smoleńskiej" - powiedział.

10 kwietnia br. przypada 15. rocznica katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem, w której zginęli wszyscy pasażerowie i członkowie załogi - 96 osób, w tym prezydent Lech Kaczyński i jego małżonka. Polska delegacja zmierzała na uroczystości z okazji 70. rocznicy zbrodni katyńskiej.

Polskie śledztwo w sprawie tej tragedii - jedno z największych i najdłuższych w historii polskiej prokuratury - zostało wszczęte jeszcze w dniu katastrofy postanowieniem ówczesnej Wojskowej Prokuratury Okręgowej w Warszawie. W 2016 r. zarządzeniem ówczesnego Prokuratora Generalnego zostało przekazane do dalszego prowadzenia Zespołowi Śledczemu nr 1 w Prokuraturze Krajowej. Obecnie zespół ten liczy siedmioro prokuratorów, a kieruje nim właśnie prok. Schwartz.

Jak zaznaczył w rozmowie z PAP prok. Schwartz, obecnie śledztwo w sprawie katastrofy smoleńskiej formalnie jest przedłużone do końca tego roku. "We wrześniu 2024 r. wpłynęła do nas opinia międzynarodowego zespołu biegłych, bardzo obszerna, zawierająca materiały w formie papierowej, jak i elektronicznej" - przypomniał.

Międzynarodowy zespół biegłych, w skład którego weszli eksperci ze Stanów Zjednoczonych, Irlandii, Wielkiej Brytanii i Węgier, powołano w 2019 r. do sporządzenia wspólnej pisemnej opinii dotyczącej okoliczności, przebiegu i przyczyn katastrofy Tu-154M.

Biegli uczestniczący w pracach tego zespołu wcześniej zajmowali się m.in. katastrofami i wypadkami amerykańskiego Boeinga nad Lockerbie w Szkocji w 1988 r., amerykańskiego Airbusa na rzece Hudson w Nowym Jorku w 2009 r. i katastrofy promu kosmicznego Columbia w 2003 r.

Prace zespołu zagranicznych biegłych trwały kilka lat. "Biegli zaczęli czytać akta w 2019 roku. To jest tyle materiałów w formie papierowej i elektronicznej, że samo przeczytanie zajęło blisko trzy lata" - wskazał prokurator.

"Całościową opinię, która wpłynęła w zeszłym roku, przekazaliśmy tłumaczom. Początkowo tłumacze zakładali, że uda im się przełożyć tę opinię do końca marca. W marcu wpłynął jednak wniosek o przedłużenie terminu o dwa miesiące, do końca maja, i prokuratura wyraziła na to zgodę" - poinformował prok. Schwartz. Dodał, że w uzasadnieniu wniosku o przedłużenie terminu wskazywano na skomplikowany język, specjalistyczne słownictwo i złożoną tematykę opinii.

Szef zespołu śledczego zapewnił jednocześnie, że prokuratura zagwarantowała tłumaczom wsparcie, w tym bieżącą możliwość konsultacji z biegłymi, którzy pisali opinię.

"Gdy już wpłynie tłumaczenie, to prokuratorzy będą musieli przeanalizować tę opinię pod względem formalnym oraz merytorycznym, czyli ocenić, czy biegli odpowiedzieli na wszystkie kilkanaście pytań, które im zadano i czy ta opinia nie jest sprzeczna wewnętrznie, a także czy oparto ją na materiale dowodowym ze śledztwa" - zaznaczył.

Następnie prawo zapoznania się z przetłumaczoną opinią będą mieli pokrzywdzeni, czyli bliscy ofiar katastrofy, oraz ich pełnomocnicy. Prok. Schwartz zapewnił, że w dalszym kroku opinia stanie się jawna dla opinii publicznej.

Prokurator podkreślił, że ważne jest, aby opinia międzynarodowego zespołu była zrozumiała w odbierze społecznym. "Zdaję sobie sprawę, że treść tej opinii zostanie poddana osądowi i będzie czytana zarówno przez osoby, które podejdą do tego merytorycznie, jak i będzie czytana przez różnego rodzaju +badaczy+" - powiedział.

"Myślę, że spojrzenie na sprawę osób spoza naszego kraju, czyli biegłych niemających nic wspólnego z polskim środowiskiem naukowym, politycznym, czy społecznym, merytoryczne, bez emocji - począwszy od funkcjonowania 36. specpułku, procedur szkolenia pilotów, wykorzystywania samolotów, zabezpieczania lotów, a w końcu po przyczyny katastrofy - pokaże bezstronnie funkcjonowanie państwa, w tym zakresie" - ocenił prok. Schwartz.

Jak zaznaczył prokurator, w kontekście dalszego biegu śledztwa, wiele będzie zależało od analizy przetłumaczonej opinii przez prokuratorów zajmujących się śledztwem, a także przez pełnomocników rodzin ofiar i tego, czy pojawi się ewentualna potrzeba istotniejszych uzupełnień.

"Jeśli uznamy, że nie będzie konieczności uzupełnienia opinii, to obecnie zakładamy, że uda się nam zakończyć śledztwo do końca tego roku. Takie jest nasze założenie, którego cały czas się trzymamy" - zapewnił prok. Schwartz.

Marcin Jabłoński i Norbert Nowotnik (PAP)